بررسی و تحلیل ساختار سلسله مراتب شهری ایران1375-1385

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

     این مقاله به بررسی سلسله مراتب شهری ایران در سال‌های 1375تا1385می پردازد. روش پژوهش به صورت تحلیل محتوا وآماری است. اطلاعات مورد نیاز به صورت اسنادی گردآوری شده و ضمن پردازش و طبقه بندی داده‌ها به بررسی وضعیت شهرهای ایران با مدل های مختلف، نظیر: ضریب آنتروپی، ضریب جینی، شاخص تمرکز شهری و مدل رتبه- اندازه پرداخته شده است. این پژوهش نشان می‌دهدکه به‌رغم افزایش بی رویه تعداد روستا شهرها (شهرهای زیر 10هزار نفر) در کل نظام شهری، ضریب آنتروپی از(79/0) در سال 1375 به(75/0) در سال1385رسیده که نشان‌دهنده تمرکز بیشتر در نظام شهری است. ضریب جینی از 76/0در سال 75 به 81/0در سال1385افزایش یافته است که بیانگرآن است که نظام شهری ایران اندکی به سوی عدم تعادل میل کرده است. شهر تهران به دلیل مرکزیت، سیاسی، اداری، مالی و... همچنان به عنوان نخست شهر برتر در نظام شبکه شهری ایران قرار دارد. بر اساس قانون رتبه- اندازه، شهر تهران2 / 3برابر شهر دوم – مشهد - جمعیت دارد؛که نسبت به سال 1375حدود3/0تعدیل یافته است. همچنین، شاخص تمرکز شهری برمبنای چهار شهر اول از 61/.به 59/کاهش پیدا کرده است.  در مجموع، هنوز سلسله مراتب شهری در شبکه شهری ایران نسبت به مدل رتبه-اندازه «زیپف» و مدل تعدیل شده «بهفروز» فاصله زیادی دارد. با ارایه خدمات و تقویت شهرهای کوچک ومیانی وکاهش رشد کلانشهرها، می توان باعث توزیع بهینه سلسله مراتب شهری درسطح کشور گردید.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation and Analysis of Iran Urban Hierarchy between 1996-2006

چکیده [English]

   The present study attempts to investigate the urban hierarchy in Iran between 1996-2006. The research method is content and statistical analysis. The necessity data were collected by documental method. In addition to the analysis and sorting of the data regarding the situation of Iranian cities based on different models such as Entropy ,Ginny Coefficients, Urban Concentration Index, and Rank –Size Model. The obtained result shows that in spite of irregular increase in number of village-towns (below 10000 populations) in total of urban system, Entropy Coefficient has been tended from 0.79 in 1996 to 0.75 in 2006. This trend implicated for high centralization in urban system. Ginny Coefficient has been increased from 0.76 in 1996 to 0.81 in 2006 that is as symptom for disequilibrium trend in urban system. Tehran city is still a primate city in urban system in Iran based on the Rank-Size model. Tehran has as many as 3.2 times population as Mashhad, Which is the second largest city in Iran, showing a decrease of about 0.3 since 1996. The Urban Concentration Index based on the first four cities has decreased from 0.61 to 0.59. Ultimately, Urban Hierarchy in Iran has very gap compared with Zipf's Rank-Size model and Behforooz adjustment model. Providing services and strengthening small and middle sized towns coupled with decreasing the growth of mega cities can lead to the optimal distribution of Urban Hierarchy of cites all over the country.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • rank-size
  • urban hierarchy
  • Entropy
  • Gini Coefficients
  • Rank
  • Size
  • Primate City