بررسی ارتباط بین تغییرات سطح500 هکتوپاسکال وسیل درحوضه آبریز دریاچه ارومیه

نویسندگان

دانشگاه پیام نور

چکیده

   با عنایت به اینکه غالب ویژگی‌ها ی محیطی به طور مستقیم و یا غیر مستقیم در ارتباط با تغییرات توپوگرافی سطوح فشار اتمسفر بالا قابل تبیین است، مطالعه موضوع مذکور، اهمیت و ضرورت خاصی می‌یابد. در این مقاله، پس از تعین آستانه سیل، داده ‌ها ی ارتفاعی تراز 500 هکتوپاسکال برای 44 طوفان مولد سیل طی دوره (1384-1370) با استفاده از روش تحلیل عاملی پردازش شدند، و نهایتاً بر اساس ماتریس همبستگی(واریانس- کوواریانس) کانون ‌ها ی عمده تغییر توپوگرافی تراز 500 هکتوپاسکال مؤثر بر سیلاب­های مخرب و فراگیر سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه شناسایی و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان می‌ دهد که به هنگام وقوع سیلاب ‌ها ی مذکور پنج کانون ذیل با برخورداری از بیشترین آنومالی­های ارتفاع سطح 500 هکتوپاسکال قابل تشخیص هستند. 1- منطقه بین دریای سرخ تا جنوب غربی ایران؛ 2- منطقه بین مرکز دریای مدیترانه و دریای سیاه؛ 3- منطقه شمال دریای خزر؛ 4- شرق ایران؛ 5- منطقه شمال اروپا. چنین تغییراتی در تراز 500 هکتوپاسکال سبب تقویت و عمیق تر شدن محور تراف‌ها و ریج‌ها در این مناطق شده است و متعاقب آن الگوهای سینوپتیکی سیل زا به وجود آمده ‌اند . در این میان، تغییرات تراز 500 هکتوپاسکال در کانون اول و دوم، بیشترین تأثیر را در ایجاد سیلاب ‌ها ی حوضه آبریز داشته است.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the relationship between 500 HP level changes and flood in Urmia Lake Basin

چکیده [English]

    Many of environmental conditions are explainable, either directly or indirectly with regard to topographical changes in pressure levels of high atmosphere. Thus, studying this subject is great importance. In this article, after determining the threshold of flood in catchment, Altitudinal data of 500 HP level for 44 storms generating floods during (1370_1384) were processed using the factor analysis method. Ultimately, based on correlation matrix (variance-covariance), main focuses of topographical changes of 500 HP level, affecting extensive and catastrophic floods were recognized and analyzed. Research results showed that, during flood occurrence, the following five focuses have the most Anomaly of 500 HP altitudinal level: 1) The area between the Red sea and south west of Iran 2) The area between the centre of Mediterranean sea and the black sea 3) The northern part of Caspian Sea 4) East of Iran 5) Northern part of Europe. Such changes in 500 HP level lead to enforcement and deepening the axis of troughs and ridges, and have produced synoptical patterns that cause floods. In the meantime the changes in 500 HP level in the first and two focuses have the most effect in creating floods of aforesaid catchments.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Flood
  • Factor Analysis
  • 500hp Level
  • Trough and Ridge
  • Urmia Lake Basin