شناسایی فصول دمایی ایران به روش تحلیل خوشه‌ای

نویسندگان

چکیده

هدف از انجام این پژوهش این است که بدانیم در هر پهنه دمایی، ماه‌ها بر اساس مقادیر دما، چگونه با هم خوشه می‌شوند. بدین منظور، ابتدا داده‌های متوسط دمای روزانه 620 ایستگاه هواسنجی کشور تهیه گردید سپس میانگین دمای هر یک از ایستگاه‌ها بر مبنای تقویم شمسی و نقشه‌های همدمای روزانه بر روی شبکه ای به ابعاد حدود 18*18 کیلومتر به روش کریجینگ میانیابی و محاسبه گردید. به- طوری که میانگین دمای ایستگاه‌ها برای هر روز سال در قالب ماتریسی با آرایش T و به ابعاد 366*5214 به دست آمد. یک تحلیل خوشه‌ای سلسله مراتبی با روش ادغام وارد بر روی ماتریس داده‌ها اعمال، و ایران به شش پهنه دمایی نسبتاً متمایز تفکیک گردید. در نهایت، برای شناسایی فصول دمایی ایران، ماتریس میانگین ماهانه دما به ابعاد 12*5214 محاسبه شد. با اعمال مجدد تحلیل خوشه‌ای بر روی ترانهاده ماتریس داده‌های دمای ماهانه، تفکیک زمانی دما به دست آمد. این تحلیل نشان داد که دمای ایران از نظر زمانی به سه فصل چهار ماهه قابل تفکیک است. فصل سرد شامل یک دوره چهارماهه متوالی با میانگین دمای 8 درجه، که از آذرماه آغاز و تا اسفند به طول می‌انجامد؛ فصل گرم نیز دوره‌ای چهار ماهه با متوسط دمای 5/27 درجه، که از خرداد تا شهریور را در بر می‌گیرد، اما فصل معتدل شامل دو دوره دو ماهه است که حالت گذار از فصل سرد به گرم (فروردین و اردیبهشت) و گذار از فصل گرم به سرد(مهر و آبان) را داشته، میانگین دمای آن 18 درجه است. این ویژگی در هر شش پهنه دمایی دیده می‌شود. شناسایی فصول دمایی از نظر مصرف انرژی و زمان بندی گردشگری در کشور حائز اهمیت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Cluster Analysis of Thermal Seasons of Iran

نویسندگان [English]

  • Majid Montazeri
  • Majid Montazeri
  • Majid Montazeri
چکیده [English]

The main objective of this study was to investigate how months cluster in any thermal regions based on temperature. For this purpose, the mean of daily temperature data have been provided using 620 synoptic and climatology stations. Then, mean temperature was converted for any station, based on solar calendar, and maps of mean daily temperature have been interpolated using kriging method. Spatial resolution of these maps was 18*18Km. So that 5214 pixels covered the country and temporal and spatial behavior of mean temperature could be represented by a 5214*366 matrix. An agglomerative hierarchical cluster analysis with ward's linkage applied on this matrix and six different thermal regions were detected. In creating thermal regions topography spatial configuration and latitude have been involved. For diagnosing thermal seasons in Iran, mean matrix of monthly temperature was calculated. A repeated agglomerative hierarchical cluster analysis applied on data of transpose matrix showed that there were three thermal seasons cold, moderate and warm with four months in Iran, which was similar in all six thermal regions. Recognition of thermal seasons is important for energy consumption and tourism timing management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cluster analysis
  • Daily temperature
  • Thermal region
  • Thermal seasons
  • Iran