شناسایی اشکال مورفوژنتیک فعال در گردنه پیام با هدف برنامه ریزی ژئوتوریسم

نویسندگان

چکیده

طرح رابطه مسائل ژئومورفولوژیک با توریسم،از جمله حیطه‌های مطالعاتی بین رشته ای است که در سال‌های اخیر در قالب بررسی عملکرد سیستم‌های مورفوژنتیک در ارتباط با اکوتوریسم، مورد اقبال محققان قرار گرفته است. با برقراری چنین ارتباطی، مکان‌های توریستی ژئومورفولوژیک، همانند گردنه پیام، به صورت اشکال و فرایندهای ژئومورفولوژیک تعریف می شوند که بنابر درک انسان از عوامل تأثیرگذار زمین شناسی، ژئومورفولوژیک، تاریخی و اجتماعی این مکان‌ها، ارزش زیبایی شناختی، علمی، فرهنگی-تاریخی و یا اجتماعی- اقتصادی پیدا می‌کنند. بر اساس چنین جایگاهی، معرفی گردنه پیام به عنوان مکانی ژئومورفولوژیک و ارائه صورت وضعیت توان‌های اکوتوریسمی جزو اهداف اصلی آن تعیین گردید. برای نیل به این اهداف، ویژگی‌های ژئومورفولوژیک که می توانستند به عنوان تضمین کننده بهره برداری بهینه از مکان‌های ژئومورفیک تلقی شوند، از طریق مشاهدات میدانی و تفسیر نقشه‌های توپوگرافی و زمین شناسی متوسط مقیاس و تصاویر هوایی و ماهواره‌ای شناسایی شدند. سپس ماهیت سیستم‌های مورفوژنتیک فعال در سطح گردنه پیام بررسی شد و نواحی مورفوژنتیک آن شناسایی شدند. سیستم رودخانه ای، سیستم پریگلاسیری، سیستم تراورتن زایی و انسان، مهمترین فرایندهای مورفوژنتیکی فعال شناخته شده در گردنه پیام هستند. بر همین اساس، چشم انداز کلی گردنه پیام، نتیجه عملکرد تکتونیک و فرایندهای رودخانه ای در دوره‌های مختلف زمین شناسی است. بخش مرتفع گردنه، مخروط افکنه تندیرلی و واحد فلات، سه ناحیه اصلی مورفوژنتیکی سطح گردنه هستند که هرکدام از آنها با اشکال و فرایندهای خاصی شناخته می شوند. هم اکنون، علی رغم ضرورت لحاظ دیدگاه‌های اکوتوریسمی در بهره برداری از مکان‌های ژئومورفولوژیک، بهره برداری از گردنه پیام به عنوان تنها مکان ژئومورفیکی در حال بهره برداری، با روش‌هایی غیر اکوتوریسمی صورت می گیرد و به عملکرد سیستم‌های مورفوژنتیک که خود ایجاد کننده این جاذبه‌ها هستند، توجهی نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying active morphogenetic landforms in Payam Pass (Northwestern Iran) for geotourism planning

نویسندگان [English]

  • D. Mokhtari
  • M. Khatibi
  • D. Mokhtari
  • F. Karami
  • M. Khatibi
چکیده [English]

The proposal of geomorphologic matters in relation to tourism is one of interdisciplinary research approaches that has been considered in recent years. In this manner, geomorphological sites are defined as geomorphological landforms and processes that have acquired a scenic/aesthetic, scientific, cultural/historical and/or a social/economic value due to human perception of geological, geomorphological, historical and social factors. Therefore, introducing Payam pass geomorphosite (North West of Iran) and presenting its Ecotourism potentials, is the main object of this report. Interpretation of topographic and geologic maps, areal photos and satellite images, and specially field studies are the most important information sources in the investigation of morphogenetic units and minigeomorphosites. On this base, fluvial systems, periglacial system, travertine production system and anthropogenic factors are the main morphogenetic processes in study area. Perfectly, the whole Payam pass landscape is affected by tectonic activity and fluvial processes in geologic periods. At present, exploitation of Payam pass as a geomorphosite is accomplished by non-ecotouristic policies, and activities of morphogenetic systems are unattended. Eventually, the presentation of a new view to catchments and geomorphologic units and definition of these areas in the moulding of ecotourism concepts is the main finding of this paper that should be followed by further studies. Such investigations as this can create a relationship between nature of morphogenetic systems and whatever planners need.

کلیدواژه‌ها [English]

  • active morphogenetic landforms
  • geotourism planning
  • Geomorphosite
  • Payam Pass
  • Northwest of Iran