تحلیلی بر رقابت ژئوپلیتیکی قدرت‏ها در «بیضی استراتژیک انرژی»

نویسندگان

چکیده

بیضی استراتژیک انرژی منطقه‌ای ژئوپلیتیکی شامل سرزمین ایران و کلّ خلیج‏فارس در مرکز؛ شیخ‎نشین‏های عربی در جنوب؛ بخش‎هایی از عراق، ترکیه، ارمنستان، آذربایجان و گرجستان در غرب و شمال غربی؛ مجموعه‎ دریای‎خزر و بخش‎هایی از جنوب روسیه و قسمت‎هایی از سرزمین قزاقستان در شمال و بخش‎هایی از ازبکستان در شمال شرق آن تعریف شده است. بیش از هفتاد درصد از ذخایر اثبات شده‎ نفت و بیش از چهل درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان در این منطقه قرار دارد. قُطر بزرگ این منطقه‎ بیضی شکل، امتداد همان محوری است که دریای‎خزر را به خلیج‏فارس متّصل می‎سازد و در سرزمین ایران واقع است. محور خزر-خلیج‏فارس با تأکید بر سیر تحولات جهانی از سمت خلیج‏فارس به‌سوی دریای‎خزر، مبنای تغییرات ژئوپلیتیکی در نظام بین‎المللی در حال شکل‌گیری بر مبنای جنگ سرد نوینی است که علایم بروز آن از هم‌اکنون نیز قابل مشاهده است. ارتباط میان دو کانون ژئوپلیتیک و انرژی جهان یعنی خلیج‏فارس و حوزه‌ دریای‎خزر از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است و رقابت‏های نظامی و سیاسی قدرت‏ها برای تسلّط بر محورهای مواصلاتی این دو کانون، پایه و اساس تحولات نظام بین‌المللی در حال ظهور را تشکیل خواهد داد. بازی بزرگ جدید اصطلاحی است که در این نوشتار به‎منظور تعریف این دور از رقابت‎ها میان قدرت‎های جهانی و منطقه‎ای برای تسلّط بر بیضی استراتژیک انرژی به‎کار رفته است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی وضعیت بازی بزرگ جدید در بیضی استراتژیک انرژی، تجزیه و تحلیل رقابت‏های نظامی- سیاسی بازیگران و نیز تشخیص فضای جغرافیایی است که بازی در آن جریان دارد. نوع تحقیق در این نوشتار، توصیفی-تحلیلی بوده و از روش‎شناسی استنباطی جهت نیل به اهداف تحقیق استفاده شده است. گردآوری اطلاعات نیز بر مبنای روش کتابخانه‎ای و اینترنتی، با تکیه بر داده‎های تاریخی و قرائن و شواهد موجود صورت پذیرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Powers' Geopolitical Competition in the ''Strategic Energy Ellipse''

نویسندگان [English]

  • E. Yazdani
  • M. Touiserkani
چکیده [English]

"Strategic energy ellipse" of geopolitical region includes Iran, the Persian Gulf, Sheikhs Emirates in the south, parts of Iraq, Turkey, Armenia, Azerbaijan, Georgia in the West, the Caspian Sea, south of Russia and some southern parts of Kazakhstan in the north and parts of Uzbekistan in the north east. More than seventy percent of proven oil reserves and more than forty percent of world natural gas reserves are in this region. The large diameter of oval area is along with the same axis which links Caspian Sea to the Persian Gulf and it is in Iran. The Caspian-Persian Gulf axis with an emphasis on global change process is based on geopolitical changes in the international system in the framework of a New Cold War. Relationships between the two centers of geopolitical and world energy (Persian Gulf and Caspian Sea area) are strategically important and the global powers' military and political competition to dominate this axis is basis for the new international changes. In this paper, New Great Game is a term that explains the competition between the regional and global powers in order to dominate on strategic energy ellipse. The aim of this paper is to consider the New Great Game position in the strategic energy ellipse, to analyze actors' military and political competitions and recognize the geographical area in which the game exists. This study used descriptive-analytical methods and the inferential methodology has been used to reach the goals. Data have been collected using library and internet sources as well as news sources on the basis of objective-historical data.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategic Energy Ellipse
  • The Caspian-Persian Gulf axis
  • Geopolitics
  • Geopolitical Domination
  • military and political competitions
  • The Caspian
  • Persian Gulf axis