تحلیل تغییرات مؤلفه‌های مبنای نمایه‌های فرین بارش شهرزنجان

نویسنده

چکیده

اقلیم به عنوان سامانه‌ای متشکل از چندین متغیر است. تغییر در هریک از این متغیرها نتایج متنوع و متفاوتی درپی دارد. اخیراً دانشمندان به منظور تحلیل تغییرات اقلیمی توجه خود را به دنباله توزیع فراوانی (فرین‌های) هریک از عناصر اقلیمی معطوف داشته و نمایه‌های مختلف و متنوعی برای ردیابی این مشخصه‌ها ارائه نموده‌اند. یکی از عناصری که قادر است تغییرات اقلیمی را منعکس نماید، بارش و رفتار زمانی آن است. بررسی تغییرات توام تمامی مشخصات فرین بارش، قادر است فضای چند بعدی این عنصر اقلیمی را بهتر نمایش دهد. یکی از روش‌های تحلیل توام تغییرات این عنصر و هر عنصر اقلیمی دیگر، به کارگیری تکنیک‌های آماری چند متغیره است. به منظور بررسی توام فرین‌های بارش ، 26 نمایه فرین بارش از بارش‌های روزانه شهر زنجان طی دوره آماری 2006-1961 استخراج گردید. سپس با استفاده از تکنیک تحلیل مؤلفه‌های مبنا، 6 مؤلفه از 26 نمایه حدود 4/86 درصد از تغییرات را توضیح می‌داد. این شش مولفه به لحاظ وجود روند، جهش و چرخه‌هاآزمون شدند. از سال 1982 به بعد مولفه اول با تغییر سطح معنی دار بر کاهش بارش‌های حاصل از صدک اول دارند. مولفه دوم به عنوان نماینده فراوانی و تداوم بارش‌های بزرگ حاوی روند کاهشی معنی داری بوده است. بقیه مولفه‌ها فاقد روند و جهش بوده‌اند. تحلیل طیفی مؤلفه‌های مبنای فرین‌های بارش نیز نشان داد که مولفه دوم علاوه بر روند بلند مدت، حاوی چرخه‌های حدوداً سه ساله است. مولفه چهارم به عنوان نماینده بارش‌های ابر سنگین با چرخه‌های تقریبی چهار ساله و مولفه پنجم که نماینده میزان، فراوانی و تداوم بارش‌های کم مقدار است، حاوی چرخه‌های 3-2 ساله هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Principle Component Analysis of Extreme Indices of Zanjan City Precipitation

نویسنده [English]

  • H. Asakereh
چکیده [English]

Climate is a multivariate system. Every change in every climate variable could result in different changes in climate. Recently, experts have paid extensive attention to frequency distribution sequence of climate elements. Accordingly, many different indices have been defined. Precipitation extremes can exhibit the phase space of climate system. A technique that can be used to analyze climate phase space is multivariate statistics. In order to analyze precipitation extremes simultaneity, 26 indices of daily precipitation of Zanjan city during 1961-2006 had been chosen. Principle Components Analysis has been used to find the most important components in extreme precipitation. Accordingly, 6 components could justify about 86.4% of variation in precipitation extremes indices. Spectral analyses on principle components have shown a 3- year cycle in second components as well as a 4-year cycle in forth component and 2-3 years cycles in the fifth. The second component that shows frequency and spells 95 percentile of precipitation has a significant decreasing trend. Also, there is a dropped jump in first component as the first percentile.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Extreme Precipitation Index
  • Principle Components
  • Trend
  • Precipitation Cycles
  • Zanjan
  • Spectrum Analysis