بررسی رفتار پیچان رودها در دشت‌های سیلابی نواحی نیمه خشک، مطالعه موردی: دشت‌های سیلابی دامنه‌های جنوب شرقی کوهستان سهند (رودخانه شور و قره آغاج)

نویسنده

دانشگاه تبریز

چکیده

ایجاد پیچ وخم‌های زیاد، از ویژگی‌های مهم بیشتر رودخانه‌های جاری در نواحی نیمه خشک محسوب می‌شود. جابه جایی‌های سریع در مسیرجریان رودخانه‌ها، تغییر در مکان پشته‌های میانی و فرسایش کناری، از آثار ایجاد پیچ وخم‌ها در مسیر جریان رودخانه‌هاست. در مسیر رودخانه‌های جاری در دامنه‌های جنوب شرقی کوهستان سهند (واقع در́46 ˚ 43 تا 15 ˚47 طول شرقی واز́05 ˚ 36 تا ́20 ˚ 37 عرض شمالی )پیچ وخم‌های زیادی قابل مشاهده است. حضوراین پیچان رودها وجابه جایی در پیچ وخم‌های آنها در بخش‌های مختلف مسیر و تماس قوس پیچان رودها با دیواره دشت‌های سیلابی، باعث شده است که مواد دیواره ای در محل مورد هجوم به شکل انبوه به داخل دشت‌های سیلابی فرو ریزد و به این ترتیب، بر میزان بار رسوبی رودخانه‌ها افزوده شود.شدت فرسایش کناری و میانی در دشت‌های سیلابی دامنه‌های جنوب شرقی کوهستان سهند در سال‌های اخیر به حدی بوده است که حضور درختان کناری و میانی نیز نتوانسته است جلوی چنین فرسایشی را بگیرد. در این مقاله سعی شده است با استفاده از شاخص‌های مختلف(t R/W ,s,Δ ) و با به کارگیری تصاویر ماهواره‌ای و نقشه‌های توپوگرافی، ویژگی‌های پیچان رودها بررسی شود و میزان جابه جایی‌ها در طول زمان تعیین شود. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که، میزان سینوزیته پیچان رودها در مسیر جریان نسبتا بالا بوده و میزان جابه جایی قوس آنها در طول زمان نیز زیاد است و در نتیجه، خطرفرسایش کناری و میانی نیز در طول مسیر‌های مورد نظر بالاست. پیچان رودهای محدوده مورد مطالعه که از نوع بی نظم هستند، در طول مسیر به علل مختلف تشکیل می‌یابند، اما علت عمده تشکیل آنها دستکاری‌های انسانی و تکتونیک فعال در منطقه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation the behavior of meanders on flood plains in semi-arid regions, Case stady: Flood plains on North East of Sahand Mt. (Shoor and Garaagaj)

نویسنده [English]

  • M. Bayati Khatibi
چکیده [English]

Meanders are among the important characteristics of some rivers that flow in semi-arid regions. Swift displacement along the river's flow, change in the location of the central ridge and bank erosion leateral erosion are resulted from making meander in the river's flow. Meanders in river courses on North East slopes of Sahand (Located in 46˚ 43́ to 47˚ 15́ E and from 36˚ 05́́́ to 37˚ 20́ N) are very typical. These meanders and their movements are the main cause of lateral erosion and result in the collapse of materials into flood plains and also the creation of these geomorphological-hydrological phenomena and ultimately result in the increase of sediment load in rivers. The intensity of lateral erosion and middle erosion in flood plains is so high that lateral and medial trees are not obstacle against erosion.This article intends to study the meander's characteristics and the time of movement, by using Δt ,S,R/W… indices.The results of this study suggest that the rate of sinuosity in river courses and also the rate of movements during this time is high and because of the high rate of these lateral movement, the risk of erosion along the middle of the bank is high .

کلیدواژه‌ها [English]

  • meanders
  • semi-arid mountains
  • North-East slope of Sahand Mt
  • semi
  • arid mountains
  • course movement
  • sinuosity
  • North
  • East slope of Sahand Mt