تعامل انسان با طبیعت: یک واکاوی هنجاری

نویسندگان

1 دانشگاه شیراز

2 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

چکیده هنجارهای فرهنگی با تأثیر بر نظام ارزش‌های فردی و گروهی، تعامل انسان با طبیعت را مشخص می‌کنند. از مهمترین این هنجارها می‌توان به هنجارهای اخلاقی اشاره کرد که در آن، طبیعت و اجزای آن از نظر جایگاه اخلاقی ارزش‌گذاری میشوند. از این نظر، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارند که به طور رایج در سه دسته کلی انسان محور، زیست محور و زیست‌بوم محور بررسی قرار شده اند. با وجود این ، محدود کردن هنجارهای اخلاقی تعامل انسان با طبیعت به این سه دسته جای تردید دارد، زیرا جهان‌بینی‌های دیگری پیرامون رابطه انسان با طبیعت وجود دارند. برای مثال، می‌توان به جهان‌بینی‌های دینی مبتنی بر سنت ادیان اشاره کرد که مبانی ارزشی دیگری را ارائه می‌کنند. به همین دلیل، این نیاز وجود دارد تا با توجه به فرهنگ و باورهای مردم، این قبیل هنجارها بررسی شوند. پژوهش حاضر با هدف کشف و تبیین هنجارهای اخلاقی تعامل انسان با طبیعت و در سه مرحله با استفاده از روش تحقیق توصیفی و فن پیمایش انجام شده است. مراحل اول و دوم پژوهش در دانشگاه شیراز و مرحله سوم در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به انجام رسید. جمعیت مورد مطالعه در این پژوهش؛ دانشجویان مقطع تحصیلی کارشناسی بودند و از فن مقیاس‌بندی چندبُعدی و نظریه رویه‌ها به ترتیب در مراحل اکتشافی و تائیدی استفاده گردید. پژوهش حاضر با تایید نظریه ارائه شده نشان داد که سه دیدگاه هنجاری شامل انسان محوری، زیست‌بوم محوری و خدا محوری پیرامون تعامل اخلاقی انسان با طبیعت در بین جمعیت مورد مطالعه وجود دارد که می‌توان آن را در قالب یک مقیاس بررسی کرد که با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر معرفی و ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Human-Nature Interaction: A Normative Analysis

نویسندگان [English]

  • Mansoor Shahvali 1
  • Ahmad Abedi Sarvestani 2
چکیده [English]

Abstract Cultural norms state human-nature interaction by affecting individual and group values system. Ethical norms are the most important ones in which nature and its components become evaluated based on ethical views. There are different ethical normative views toward human-nature interaction. They have been currently categorized into three types of anthropocentric, bio centric and eco centric. Nevertheless, it seems as if these limited supposed categories need to be extended, because there are some other worldviews with regard to human-nature interaction. For example, we can refer to religious worldviews based on the traditions of religions with different evaluated views. Furthermore, there is a need to explore such normative views with respect to community culture and beliefs. Based on descriptive methodology and survey research, present research aimed to explore and indicate ethical normative of human-nature interaction. The research was done in three phases. The first and second were carried out at Shiraz University and the third was done at Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources. Research population included B.A. university students. Multidimensional Scaling and Facet Theory were also used in exploratory and confirmatory stages respectively. Findings indicate that there are three normative views including anthropocentric, eco centric and theocentric toward human-nature ethical interaction. Furthermore, with confirming the proposed theory, a model or a scale obtained that can be used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human-Nature Interaction
  • Keywords: Normative Values
  • Ethic
  • human
  • Nature Interaction
  • Environment Measurement Scale