شهر و عدالت اجتماعی، تحلیلی بر نابرابری های محله ای(مورد: محلات مراغه)

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری مرکز پیام نور تهران

2 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران

3 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه مازندران

چکیده

چکیده یکی از مهم‎ترین و پیچیده‌ترین تحوّلات اجتماعی جهان در نیم قرن اخیر توسعه شهرنشینی است. رشد شتابان شهرنشینی و ظهور ‌شهرها عواقب و پیامدهای متفاوتی را به دنبال داشته و با آسیب‌های شهری متعدّدی همراه شده است از جمله نارسائی های کالبدی، تأسیساتی، اقتصادی وخدماتی، آسیب‌های زیست محیطی، و بالاخره ناعدالتی های اجتماعی در حوزه‌های شهری، از جمله پیامدهای شهرنشینی شتابان بشمار می‌رود. هدف این پژوهش بررسی و شناسایی نحوه توزیع کاربری ها و امکانات و خدمات شهری (سرانه های تجاری، مسکونی، اداری، فرهنگی، آموزشی، و...) در 26 محله شهر مراغه، تبیین کیفیت زندگی (بر مبنای شاخص های اقتصادی، اجتماعی، مسکونی، بهداشت محیط و دسترسی به تسهیلات و خدمات شهری) در 26 محله شهر مراغه و رابطه آن با نحوه توزیع امکانات و خدمات شهری بوده است. روش به کار گرفته در این مقاله توصیفی- تحلیلی می‌باشد، ابتدا مطالعات اکتشافی به صورت کتابخانه‌ای و بازدید مقدماتی صورت گرفته و مطالعه میدانی با استفاده از روش پرسشنامه‌ای انجام شده است. برای تعیین حجم نمونه مورد مطالعه پرسشنامه ها به صورت مساوی در سطح محلات پخش شده است و در نهایت برای تحلیل و رتبه‌بندی محلات، روش آنتروپی و TOPSIS به کار گرفته شده است. بر اساس نتایج بررسی ها توزیع سرانه کاربری‌های شهری در محلات نسبت به سرانه های استاندارد پیشنهادی وزارت مسکن و شهرسازی جزء محلات 3-7، 4- 7 ، 2-7 و1-1 که حتی نسبت به سرانه های استاندارد وضعیت بهتری داشته اند و به سطح ایده‌آل نزدیک بودند،22 محله دیگر نسبت به سرانه استاندارد و ایده‌آل مثبت فاصله زیادی دارند. بر اساس شاخص های کیفیت زندگی دسترسی به فضای سبز بیشترین اهمیت را از از نظر شهروندان داشته و از شرایط بهتری برخوردار نمی باشد و در کل نیز عامل دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری در رتبه اول قرار دارد. در نهایت نتایج سطح بندی محلات براساس سرانه های شهری و شاخص های کیفیت زندگی نشان میدهد که ارتباط ضعیفی بین سرانه های شهری و شاخص های کیفیت زندگی بوده است بطوریکه فقط 1 محله از26 محله در یک سطح برابر قراردارند. بطور کلی نتایج حاکی از اختلاف زیاد محلات چه در توزیع سرانه های شهری و چه در سطح کیفی می باشد که در برنامه ریزی های آتی باید به توسعه همه جانبه محلات هم از لحاظ کیفی و از لحاظ کمی توجه بیشتر شود، و توزیع تسهیلات شهری بر اساس نیاز محلات باشد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

City and Social Justice: Analyzing Neighborhoods Inequality(Case Study: Maragheh Neighborhood)

نویسندگان [English]

  • Hassan Ahaar 1
  • Ayub Manochehri 2
  • Sedeigheh Lotfi 3
چکیده [English]

Abstract:
One of the most important and complicated social transitions has been growth of worldwide urbanization. The rapid growth of urbanization and cities has had different consequences which is associated with much urban vulnerability. Physical, installation, environmental, economical and social inequalities have been the results of such urban growth. This paper aims to study and identify the quality of land use distribution and urban services in the twenty six neighborhoods of Maragheh to determine the Urban Quality of Life (UQL). The methodology of the research is based on the descriptive and analytical methods. At first discovering studies have been done in libraries and by simple survey and a field work has been done. To determine the sample bulk questionnaires are distributed equally and finally, Entropy and TOPSIS techniques are applied for analyzing and ranking the level of UQL in the neighborhoods of city.
The results form land use distribution per capita revealed that the neighborhoods of 7-3, 7-4, 7-2 and 1-1 showed a better UQL compared to the standard level provided by the Ministry of Housing and Urban Planning. The rest of 22 neighborhoods had a lower level of UQL which indicated the social inequality among the different areas of the city. The study showed that accessibility to green space has been the most important concerns of the city's residents. Also ranking of neighborhoods on the base of urban per capita and the indexes quality of life revealed that there has been a weak relation between urban per capita and the indexes of quality of life, as only one neighborhood from 22 had an equal level of both.
In general, the results indicated that there are considerable gap among the neighborhoods with respect to per capita distribution and the quality of urban infrastructures. It could be concluded that the future planning policies should concentrate on the reduction of neighborhood inequality in both qualitative and quantitative aspects to distribute urban facilities on the base of resident needs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Words: social justice
  • neighborhood inequality
  • quality of life indexes
  • urban per capita
  • TOPSIS
  • Maragheh