بررسی تاثیر تکتونیک در ویژگیهای مورفومتریک شبکه زهکشی و سطوح مثلثی شکل تاقدیس دنه خشک

نویسندگان

1 گروه جغرافیای طبیعی- دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشکده جغرافیا و علوم محیطی- دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

تاقدیس دنه خشک در استان کرمانشاه نمونه ای تیپیک از یک تاقدیس در حال رشد در زون ساختمانی زاگر س چین خورده است. هدف این تحقیق بررسی نقش تکتونیک در ویژگیهای سطوح مثلثی شکل، تراکم و الگوی زهکشی در تاقدیس مذکور است. ابعاد سطوح مثلثی شکل با استفاده از تصویر ماهواره ای کویک برد و مطالعات میدانی تعیین شد. شبکه های زهکشی به کمک نقشه های توپو گرافی 50000/1 و تصویر ماهواره ای کویک برد تعیین گردید و سپس وارد نرم افزار ILWIS گردید. درجه بندی آبراهه ها به روش استراهلر انجام و طول آبراهه ها با درجات مختلف تعیین گردید. شیب ساختمانی لایه ها در جبهه کوهستان با استفاده از دستگاه شیب سنج محاسبه شد. بر اساس شیبهای ساختمانی اندازه گیری شده و عرض پهلوی تاقدیس در بخشهای مختلف، تاقدیس مورد مطالعه به 8 زون تکتونیکی تقسیم شد. میانگین شیب ساختمانی، میانگین طول قاعده سطوح مثلثی، میانگین مساحت سطوح مثلثی و تراکم زهکشی آبراهه های درجه 1 در زونهای تکتونیکی محاسبه گردید. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد رابطه مستقیم معنی داری بین میانگین شیب لایه ها و میانگین طول قاعده مثلثها با ضریب همبستگی مناسب(92%) وجود دارد به طوریکه با افزایش میانگین شیب لایه ها، میانگین طول قاعده مثلثها نیز افزایش می یابد. همچنین با افزایش میانگین شیب لایه ها، میانگین مساحت سطوح مثلثی شکل نیز افزایش می یابد. مطالعه حاضر نشان می دهد که سطوح مثلثی شکل در زونهای با شیب ساختمانی تند (زونهای 3، 4 و 5 ) تشکیل شده اند. نتیجه این تحقیق نشان می دهد با کاهش عرض پهلوی تاقدیس، تراکم زهکشی آبراهه های درجه 1 افزایش می یابد به طوری که بیشترین تراکم زهکشی آبراهه های درجه 1 (39/3 کیلومتر در کیلومتر مربع) مربوط به زون 8 است که کمترین عرض را دارد. بررسی ها نشان می دهد که سر شاخه آبراهه ها در دو انتهای شمال غربی و جنوب شرقی تاقدیس مورد مطالعه دارای انحراف به سمت مرکز تاقدیس است که این امر بیانگر رشد طولی تاقدیس به سمت شمال غرب و جنوب شرق است. به طور کلی نتیجه تحقیق حاضر بیانگر آن است که پارامتر هایی مانند سطوح مثلثی شکل، تراکم زهکشهای درجه 1 و الگوی زهکشی شاخصهای مناسبی برای تعیین تکتونیکهای فعال و تفاوتهای محلی آن در تاقدیس مورد مطالعه می باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluating the effect of tectonic in the morphometric characteristics of drainage systems and triangular facets of Danehkhosk anticline

نویسندگان [English]

  • Siavash Shayan 1
  • Siavash Shayan 1
  • Shahram Bahrami 2
چکیده [English]

Danehkhoshk anticline is a typical growing anticline in Kermanshah province which is located in Folded Zagros belt. The purpose of this research is to evaluate the effect of tectonic on the triangular facet characteristics, the drainage density and on the drainage pattern formed on anticline. Dimensions of triangular facets were determined by means of Quickbird satellite images and field works. Drainages were derived from topographic maps and satellite image and then imported in ILWIS (Integrated Land and Water Information System) software. Stream ordering was performed based on Strahler method and then lengths of all order were calculated. The dips of strata were measured at mountain front by clinometer. Studied anticline was classified into 8 tectonic zones, based on measured dips and width of anticline limbs. Means of strata dips, lengths of triangular facet bases, areas of triangular facets, and drainage densities of first order rivers in all zones were computed. Results of this study show that there is meaningful positive relation between means of strata dips and mean lengths of triangular facets bases, with appropriate correlation coefficient (92%), so that means of length of triangular facet bases increase with increasing means of strata dips. Also, means of triangular facet areas increase with increasing means of strata dips. This research shows that triangular facets have been formed only in zones with steeper limbs (zones 3, 4, 5). Results of this study reveal that values of drainage density of first Order Rivers increase as width of limbs of anticline decrease so that the maximum value of drainage density of first order rivers (3.39) is associated in the narrowest zone (8). This research also shows that upstream part of drainages on northwest and southeast ends of anticline curve towards the centre of the anticline that is indicator of lateral growing of Danehkhoshk anticline towards northwest and southeast.
Overall, results of this paper reveal that parameters like triangular facets, drainage density of first order rivers, and drainage pattern are appropriate criteria for determining active tectonics and their local differences in Danehkhoshk anticline.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Danehkhoshk anticline
  • Kermanshah
  • Folded Zagros
  • Tectonic
  • triangular facets
  • drainage pattern