توصیف ساختار مکانی بارش سالانۀ ایران

نویسندگان

گروه جغرافیای دانشگاه زنجان

چکیده

تعامل عمیق، پیچیده و مداوم بارش با سایر عناصر و عوامل اقلیمی سبب تغییر و تنوع این عنصر در بُعد زمان و مکان و نیز جلب توجه و هدایت مطالعات اقلیم شناسان و حتی علوم مرتبط با اقلیم شناسی شده است. یکی از رویکردهای مطالعاتی، توصیف تنوع مکانی بارش براساس آماره های مکانی است. بدین دلیل نیاز شناخت مبادی و مبانی این قبیل مطالعات از ضرورت های اولین در اقلیم شناسی است. در مطالعۀ حاضر هدف بر این است که ضمن معرفی مبانی آمار مکانی، با استفاده از روش های آماری، رفتار عمومی بارش ایران زمین در امتداد مکان ارائه گردد. دراین راستا از داده های بارش روزانۀ 1437 ایستگاه همدید ، اقلیم شناسی و باران سنجی از 1/1/1340 تا 11/10/1383 استفاده شده است. در ابتدا براساس روش کریجینگ پراکندگی مکانی بارش مورد بحث قرار گرفت. سپس سه مشخصه اندازه های توزیع مکانی، همبستگی مکانی و مدل سازی رگرسیونی در معرض توجه قرار گرفت. نتایج نشان داد که مرکز ثقل(گرانیگاه) بارش های سالانه در مختصات شمالی و شرقی رخ می دهد. تغییرات مکانی این مرکز ثقل در مسیر سامانه های عمدۀ بارش ایران زمین است. ناپایستگی مکانی مرکز ثقل در راستای محور شمال غرب ـ جنوب شرق و گویای جابه جایی بیش تر این مرکز در امتداد مذکور است. همبستگی مکانی گویای رابطۀ مکانی در شعاع حدود 12 کیلومتری است. مدل برازنده بر داده های مکانی گویای بزرگی اثر شیب و جهت گیری آن بر میزان بارش است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Description of Spatial Structure of Annual Precipitation of Iran

نویسندگان [English]

  • Hossein Asakereh
  • Zohreh SeifiPour
چکیده [English]

Due to deep, complex and everlasting interaction between precipitation and climatic elements-factors, there are changes and varieties in both time and space dimensions. So that climate experts and related scientists take their attentions to this phenomenon. An approach to do this kind of investigations is to describe spatial variations based on spatial statistics.
In this paper the main object is to introduce principles of spatial statistics as well as describing general behaviors of Iran precipitation along the space. Accordingly daily precipitation of 1437 synoptic, climatology and rain gage stations during 1961/3/21 to 2004/12/31has been used. First of all the Kriging technique has been used to investigate precipitation distribution. In the next step three characters including spatial distribution, spatial correlation and regression models have been done. The results show that central mean has occurred at 34º 41` N and 50º 58`E. the spatial variation in central mean is occurred in path of the main systems that bring the precipitation to Iran. Spatial correlation shows 12 KM distance for significant correlation. The best fitted model shows slop and its direction the most affective spatial factors on precipitation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shape Changing
  • Spatial Structure
  • Precipitation Central Mean
  • Spatial Modeling
  • Spatial Correlation