نواحی حرارتی ایران

نویسنده

دانشگاه اصفهان

چکیده

حاصل تعامل عوامل محلی و الگوهای گردشی در بلند مدت، نوع و حالت آرایش نواحی دمایی در هر پهنه جغرافیایی را تعیین می کند. آگاهی از پراکندگی مکانی دما در پهنه های جغرافیایی، زمینه ساز برنامه ریزی و سیاست گزاری های درست محیطی است. این پژوهش با هدف شناسایی و تفکیک نواحی حرارتی ایران به انجام رسیده است. بدین منظور، داده‎های شبکه‎ای دمای بیشینه (حداکثر) ایران از پایگاه داده اسفزاری برداشت شده. داده‎های این پایگاه یک دوره‎ی 43 ساله در بازه زمانی روزانه از 1/1/1340 تا 29/12/1383 را می‎پوشاند و اندازه‎ی یاخته‎های شبکه 15×15 کیلومتر است. پس آرایه‎ دمای بیشینه‎ ایران به ابعاد 15705×7187 مبنای شناسایی نواحی حرارتی کشور قرار گرفت. برای تفکیک مکانی نواحی حرارتی، یک تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی با روش ادغام وارد بر روی آرایه داده ها اعمال گردید. نتایج نشان داد که ایران را می توان بر مبنای دمای بیشینه روزانه به پنج ناحیه حرارتی شامل نواحی کوهستانی مرتفع، کوهستانی و کرانه های خزر، پست مرکزی، پست جنوب شرق، کرانه های جنوبی به ترتیب با متوسط دمای 9/ 18، 9/22، 26، 3/28 و5/31 درجه سلسیوس، تفکیک نمود. بررسی ها نشان داد که آرایش نواحی حرارتی تابعی از پیکربندی ناهمواری و عرض جغرافیایی است.
تنوع دمایی در استانهای کرمان، فارس و بویژه لرستان و ایلام قابل توجه است. در حالیکه استانهای سیستان و بلوچستان، یزد، خراسان رضوی، سمنان و بخصوص هرمزگان و بوشهر علی رغم وسعت زیاد از تنوع دمایی برخوردار نیستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Thermal Regions of Iran

نویسنده [English]

  • Majid Montazeri
چکیده [English]

Spatial distribution of thermal regions is dependent on local factors and circulation patterns in long terms. Recognition of spatial distribution of temperature in geographical regions could be help on planning and environmental policies.
The aim of this paper is recognition and detachment of thermal regions in Iran. For this object, maximum daily temperature data have been provided using 620 synoptic and climatology stations. Maximum temperature converted for any station, base on solar calendar, and maps of maximum daily temperature have been interpolated using kriging method. Spatial resolution of these maps is 15×15 km. So 7187 pixels cover the country and temporal and spatial behavior of maximum temperature could be represented by a 7187×366 matrix. For diagnostic thermal regions in Iran, an agglomerative Hierarchical cluster analysis with ward's linkage applied on this matrix and five different thermal regions which consist: high mountainous, mountainous and Caspian's coasts, central plane, south eastern plane, southern coasts. In creating thermal regions topography spatial configuration and latitude have been involved. Recognition of thermal regions is important for energy consumption and tourism timing management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Regions
  • Geographic Information System
  • Interpolation
  • Cluster analysis
  • Iran