ارزیابی کمی فعالیت های نئوتکتونیک با تکیه بر شواهد ژئومرفیکی در حوضه ی ریجاب

نویسندگان

1 گروه جغرافیای دانشگاه رازی

2 دانشگاه فرهنگیان کرمانشاه

چکیده

حوضه ریجاب با مساحت 189 کیلومترمربع در زاگرس شمال غربی و شمال شهرستان سرپل زهاب قرار گرفته است. اسکلت اصلی آن از لایه های مقاوم دولومیت شهبازان و آهک آسماری تشکیل شده که بخش شرقی آن به صورت تاقدیس فشرده است و بخش غربی آن به شکل ناودیس است. بر اثر عملکرد گسل کرند بیشترین فعالیت های تکتونیکی در قسمت های میانی مشاهده میشود که نتیجه ی آن جابه جایی لایه های آهکی – دولومیتی در محدوده ی ناودیس از شمال شرق به جنوب غرب و کج شدن آن به طرف جنوب غرب و وقوع گسیختگی در کمر یال جنوب غربی ناودیس شده است. فرآیند خمش سبب گسختگی هایی شده که نتیجه ی آن جابه جایی چرخشی قطعات شکسته شده است. این رویداد باعث شکل گیری یک سری گسل های طولی و عرضی شده است که ساختمان آهکی - دولومیتی ناودیس ریجاب در جهات مختلف بریده اند. برای تشخیص فعالیت های نئوتکتونیک در این تحقیق از دو روش تطبیقی - تحلیلی و میدانی استفاده گردید. در شروع کار با تکیه بر ساختمان زمین، حوضه ی مورد مطالعه به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد و سپس به کمک نرم افزار Arc GIS کار تطبیق و تفسیر نقشه های توپوگرافی، هیدروگرافی، گسل و زمین شناسی و عکس های هوایی حوضه با نقشه ی اشکال ژئومرفولوژی انجام شد و در ادامه به کمک نرم افزار Spssنتایج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در ادامه برای ارزیابی کمی فعالیت های نئوتکتونیکی از شاخص های عدم تقارن حوضه زهکشی(Af)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن(Vf)، شاخص سینوسی جبهه کوهستان(Smf)، شاخص شیب طولی رودخانه(SL)، شاخص تقارن توپوگرافی معکوس(T) و شاخص طبقه بندی(Iat) استفاده گردید. در ادامه برای بررسی نقش گسل ها و درز و شکاف ها در شکل گیری و الگوی توسعه ی آبراهه ها از نمودار گلسرخی استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که بخش شرقی حوضه (تاقدیس ریجاب) از نظر تکتونیکی نیمه فعال و مناطق شمال و جنوب در غرب حوضه (ناودیس ریجاب) فعال و مناطق میانی این ناودیس بسیار فعال می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Quantity Evaluation of Neotectonic with Emphasis on Geomorphic Evidence in Rijab Area

نویسندگان [English]

  • Ali RezaPoor 1
  • Mahmood Alaei Taleghani 1
  • Zahra Rahimzadeh 2
چکیده [English]

The Rijab area with189 square kilometers is located in northwest of Zagros and north of Sarpol zahab city. Its main skeleton is made of hard and resistive layers of Shahbazan dolomite and Asmari lime, that its eastern part is pressed as an anticlinorium form but its western part as a syncline form.
As a result of Kerend fault Practice most of the tectonically activities are seen in middle parts that its consequence is the displacement of the lime –dolomite layers in the syncline area from the northeast and slanting to the southwest side and breaking occurrence in southwestern belt peak of syncline the bend process has caused breaks that result in turning displacement of broken pieces. This event causes the formation of a series of longitudinal and latitudinal faults, which cut the Rijab syncline lime –dolomite formation in different directions.
To determine the neotectonic activities two comparative and interpretive methods have been used in this research, and with the use of ARC GIS software topography maps comparison and interpretation, hydrographic break and aerial images of the area were done by geomorphology forms maps, than it was analyzed by SPSS software. For quantity evaluation of neotectonically activities the following scales have been used: the of non-synchronic drainage area (AF), the ratio width of valley bed to its height (VF), the sinus scale of mountain (SMF), the reversed synchronic topography scale (T), and classification scale (LAT), the river longitudinal slope(SL). Then it has continued by studying the role of breaks, clefts, and gaps in formation and developing pattern of floodways by using Golesorkhi chart. Based on the obtaining results the eastern part of the area that it builds on anticlinorium form is tectonically semi – active, western part active and middle part that has syncline structure is very active.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neotectonic
  • Geomorphic Index
  • Geomorphologic Evidence
  • Northwestern Zagros
  • Rijab Area