تدوین راهبردهای آمایش مناطق مرزی؛ مطالعه موردی مرزهای شرقی کشور

نویسنده

دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

چکیده

  یکی از عرصه‌های نوین در مطالعات برنامه‌ریزی برای توسعه کشور، مناطق مرزی هستند. هر چند از گذشته تاکنون ابعاد گوناگون مسائل و مشکلات مربوط به این مناطق به طور پراکنده مورد مطالعه قرار گرفته است، اما آمایش مناطق مرزی با این عنوان، تاکنون نه تنها جایگاهش در نظام برنامه‌ریزی توسعه کشور تبیین نشده است، بلکه ابعاد و ویژگیهای آن نیز کمتر مورد توجه قرار گرفته است. مناطق مرزی کشور با مشکلات بسیاری نظیر خالی شدن سکنه و مهاجرت مرزنشینان به شهرهای بزرگ در اثر فقدان انگیزه‌های اقتصادی لازم برای زندگی در این مناطق و وجود ناامنی در طول نوار مرزی و... مواجه‌اند که این امر ضرورت انجام مطالعات علمی و نظم ‌بخشی به تصمیم‌‌گیری از طریق تدوین برنامه‌های توسعه کارآمد را انکارناپذیر می‌سازد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و به شیوه میدانی با استفاده از تکنیک پرسشنامه در قالب طیف لیکرت با استفاده از چارچوب جامع برنامه‌ریزی استراتژیک به ارائه راهبردهای مناسب برای آمایش مناطق مرزی شرق کشور پرداخته است. به این منظور از مدل تحلیلی سوآت و برای اولویت‌بندی راهبردها از ماتریس ارزیابی استراتژیک کمی استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که باتوجه به شرایط فعلی، راهبردهای مناسب حرکت در مسیر آمایش مناطق مرزی شرق کشور از نوع تدافعی می‌باشد و در حال حاضر بر اساس اولویت‌بندی انجام شده راهبردهای تدوین برنامه جامع توسعه همه جانبه استانهای شرقی کشور(بخصوص مناطق مرزی)، توسعه و تقویت انواع زیرساختهای کالبدی شامل حمل و نقل، راه آهن، جاده و... به‌‌منظور افزایش پیوندهای کانونهای پرچمعیت مناطق شرقی با یکدیگر و کانونهای داخل کشور از اولویت بالاتری برخوردار می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Preparation of Spatial planning Strategies for Border Areas (Case Study: Eastern Borders of Iran)

نویسنده [English]

  • Mehdi Momeni
چکیده [English]

One of the new areas in the field of studying the country's development planning is border regions. Although from past to present different aspects of the problems related to these regions have been studied, but spatial planning of border regions not only its position has not been clarified in the planning system of the country's development but also its dimensions and characteristics have received little attention. Border areas are facing many problems such as: migration of residents to large cities because of lack of economic incentives and insecurity along the border region etc…, these problems specifies the need to scientific studies and efficient development plans.
The present study using a descriptive - analytical and empirical method to provide strategic planning strategies for the spatial planning in East borders of Iran. For this purpose, the analytical model (SWOT) and Quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM) is used for prioritizing the strategies. The results show that given the current situation, appropriate strategies for spatial planning in Eastern border areas of Iran is defensive type (WT) and currently, based on prioritization is done, the two below strategies: “Preparation of comprehensive development plan for the eastern provinces (especially in border areas)”, “Development of physical infrastructure and the necessary actions to reduce the performance gap between marginal and central areas” have higher priority.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatial planning
  • Border regions
  • Strategy
  • Development
  • Eastern borders of Iran