ارزیابی عوامل طبیعی و معرفی مدل تشخیص پهنه‌های نیازمند جابجایی در سکونتگاه‌های غیر رسمی

نویسندگان

1 دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشگاه تهران

چکیده

رشد روز افزون جمعیت و افزایش شهر نشینی موجب گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی شده است. سکونتگاه‌های غیررسمی در کشورهای در حال توسعه بیشتر از سایر بافت‌های شهری در معرض انواع خطر و سوانح طبیعی هستند. معمولا این نوع از سکونتگاه‌ها با توجه به نبود برنامه مشخص و عدم اعتناء بر ضوابط و مقررات و بدون توجه به مخاطرات طبیعی بسط و گسترش می‌یابند. گسترش سکونتگاه‌های غیر رسمی در شهر بندرعباس باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای شهر و مدیریت شهری شده است. یکی از مهمترین محلات غیررسمی در این شهر، محله چاهستانیهاست. در این مطالعه برای تشخیص پهنه‌های نیازمند جابجایی از منظر عوامل تاثیر گذار طبیعی، از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شده است. ابتدا به بررسی عوامل طبیعی تاثیرگذار پرداخته شد، سپس با توجه به مقادیر کمی وزن هر یک از عوامل، نقشه وزنی هر عامل تهیه و در نهایت اقدام به تهیه نقشه آسیب‌پذیری با استفاده از لایه‌های وزنی و ضریب وزنی مربوط به هر یک از عوامل شده است؛ سپس برای تدقیق پهنه‌های نیازمند جابجایی، از محیط Arc Scene نرم افزار Arc Gis استفاده شد، سرانجام با استفاده از توپوگرافی سه بعدی محله و پس از بازدیدهای میدانی و تدقیق نتایج، پهنه‌های نیازمند جابجایی مشخص گردیده‌اند. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می-دهد که بخش‌های شمالی و شمال‌شرقی محله از نظر محیطی در محدوده خطر بالایی قرار دارند و در صورت بروز خطر، آسیب‌های جبران ناپذیری را بر جای می‌گذارد. عواملی از قبیل نامناسب بودن ساخت و سازها، مقاومت کم مصالح بکار رفته در ساختمان‌ها و عمر زیاد آنها، وجود معابر تنگ و باریک، استقرار بر روی عناصر منفصل و نامقاوم، شیب زیاد و بالاخره ناپایداری دامنه‌های مشرف به محله در بخش‌های شرقی و خطر حرکات توده‌ای، آسیب پذیری این محله را تشدید می‌کند. بر این اساس، توجه به عوامل محیطی و تأثیر پدیده‌های مرفوژنیک در تصمیم گیری‌هایی که منجر به تهیه طرح های ساماندهی این نوع از سکونتگاه‌ها می‌شود، ضرورت دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Monitoring of Physical parameters and modeling for recognize areas need to replacement at the informal settlements (case study Neighborhood of Chahestaniha in the Bandar-Abbas City)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Shaikhi 1
  • Vahid Feizi 2
  • Ali akbar Shamsipour 2
چکیده [English]

Growing population and increasing urbanization has led to the expansion of informal settlements. Informal settlements in developing countries, more than other urban tissues are exposed to various risks and natural disasters. This type of settlements, often develop and spread without regard to natural hazards, with no specific plan and no attention to regulations. Expansion of informal settlements in the city of Bandar Abbas, has been causing problems for cities and urban management.
One of the most important informal settlements in the city of Bandar Abbas is Chahestaniha. In this study Analytical Hierarchy Process (AHP) is used to determine zones which with a view to effective natural factors need replacement. First, effective natural factors were studied. Then according to the weight of each factor, the map of these weights was prepared. In the next step, the vulnerability map, using layers of the weight and the weight coefficient of each factor is provided. Afterward, the Arc Scene in the Arc GIS software was used to scrutinize areas that are in need of replacement. Finally, after the field visits, using three-dimensional topography of the neighborhood and scrutinize the results, requiring replacement zones have been identified. The results of this study indicate that the northern and northeastern parts of the neighborhood, located within the high risk environment, and in case of danger, damage will be irreparable.
Factors such as, inappropriate construction, low resistance materials used in buildings and old buildings, narrow streets, on the establishment of constructions on detached and non-resistant elements of nature, high slope, and unstable hillsides near neighborhood in the eastern part , and the risk of mass movement, can intensify vulnerability of this neighborhood. Accordingly, in the decision-making process leading to the preparation of plans for organizing this type of settlements, it is essential to consider the effect of environmental factors and morphogenesis phenomena.

کلیدواژه‌ها [English]

  • neighborhood Chahestaniha
  • Analytical Hierarchy Process
  • informal settlements
  • replacement zone