تحلیل کمی تأثیر فعالیت‌های نوزمین‌ساختی بر شاخص‌های ریخت زمین‌ساختی در حوضه آبریز زیارت

نویسندگان

دانشگاه گلستان

چکیده

پژوهش کنونی به منظور شناخت فعالیت‌های نو‌زمین‌ساختی حوضه آبریز زیارت، در دامنه شمالی البرز خاوری واقع در جنوب گرگان و با استفاده از محاسبه شاخص‌های ریخت زمین-ساختی و شواهد زمین ساختی موجود در منطقه، صورت گرفته است. در این راستا 6 شاخص زمین‌ریختی (شاخص‌های شیب‌رود، نامتقارنی حوضه زهکشی، شکل حوضه، منحنی فرازسنجی، انتگرال فرازسنجی و پیچ و خم پیشانی کوهستان) محاسبه و نتایج به دست آمده از آنها مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج کلی بررسی این ویژگی‌ها، به عنوان شاخص زمین ساخت فعال نسبی محاسبه شد و به چهار رده شامل مناطق خیلی فعال، فعال، متوسط تا مناطقی با فعالیت کم، تقسیم‌بندی شد. رده‌های بالای فعالیت زمین‌ساختی اغلب در خاور و جنوب‌خاوری حوضه زیارت بدست آمد، در حالی که بقیه نواحی دارای رده‌های متوسط است. از دیگر نتایج این پژوهش، پایین بودن مقادیر محاسبه شده شاخص پیچ و خم پیشانی کوهستان و مقادیر بالای شاخص شیب رود است. افزایش میزان فعالیت زمین‌ساختی در بخش‌های این حوضه می‌تواند وابسته به موقعیت نقاط اوج شاخص شیب رودخانه‌ها در راستای گسل‌ها و پاره‌های گسلی باشد. همچنین مقدار نامتقارنی حوضه زهکشی در بیشتر زیرحوضه‌های این منطقه بیشتر یا کمتر از 50 محاسبه شده است که نشان‌دهنده انحراف حوضه‌ها به سوی باختر یا خاور هر آبراهه است. از سوی دیگر، بالا بودن مقادیر نامتقارنی حوضه زهکشی در شاخه اصلی رودخانه زیارت به‌طور واضح حاصل عملکرد گسل‌های کاسپین و در بخش‌های جنوب و جنوب‌خاوری این حوضه تحت تأثیر فعالیت گسل‌های رادکان و تل انبار می‌باشد. همچنین نتایج به دست آمده از بررسی شاخص زمین‌ساخت فعال نسبی در ناحیه مذکور، بیانگر تمرکز مناطقی با فعالیت بالای زمین‌ساختی در بخش مرکزی و جنوب‌خاوری حوضه زیارت است، در حالی که سایر مناطق دارای رده‌های متوسط فعالیت زمین‌ساختی هستند، این امر مؤید فعال بودن منطقه مذکور از نظر نو‌زمین‌ساختی می‌باشد. مطالعات انجام شده بر روی روند شکستگی‌ها، آثار گسلی و آبراهه‌ها در ایستگاه‌های شمالی و مرکزی این منطقه بیانگر این مطلب است که ارتباط نزدیکی بین خطواره‌ها، عناصر ساختاری و روابط هندسی موجود بین آنها و موقعیت قرار‌گیری آبشارها و چشمه‌ها وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Quantitative analysis of the impact of neo tectonic activity the index on morpho tectonic in the catchment ziyarat

نویسندگان [English]

  • Masumeh Rustaei
  • Maryam Agh Atabai
چکیده [English]

Current research in order to identify neo tectonic activity of the ziyarat basin has been made on the northern slopes of the eastern Alborz in south-Gorgan and using the index of morpho tectonic and tectonic evidence in the area. In this regard, the 6 morphological parameters were calculated and the results are analyzed. The overall results of these features, as indicators of the relative activity was calculated and it consists of four classes of active regions, active regions with moderate to low activity, were classified into. Often the high activity of the class was made east and south-east basin ziyarat, while other areas of middle class are. The results of this study, low amounts calculated mountain front sinuosity and high is the stream–gradient index. Increased activity the tectonics region in the basin can be relative to position of the peak stream- gradient along the faults and the segment of faults. The drainage basin asymmetry of many sub basins is estimated more or less 50, that is shown the diversion to the west or east of the drainage basin. On the other hand, high levels of drainage basin asymmetry visit the main branch of the river and the Caspian fault clearly: in the southern and south eastern of this basin is affected by activity Radkan and Tal Anbar faults. The results of the evaluation of the relative active tectonics index, represents the activity of the focus areas in the central and south made the ziyarat to the eastern basin, while other areas of middle class of the relative active tectonics, this confirms the activation of the neo tectonics area that is. Studies on the fracture process, works and drainage fault in the northern and central station is indicating, the close association between the lineaments, the structural elements and the geometric relationships between them and the position of waterfalls and fountains there.

کلیدواژه‌ها [English]

  • neo tectonic
  • Geomorphic indices
  • ziyarat basin